تراشکاری علاوه بر اشتغال‌زایی می‌تواند منبع درآمد مناسبي هم باشد. راه‌اندازی يك تراشكاري به مجموعه‌ای از ابزارآلات و يك ملك مناسب در يك منطقه غیرمسکونی نياز دارد. تمامي موارد یادشده نياز به سرمایه‌ای دارند كه به راه‌اندازی اين کسبوکار كمك می‌کند.
محمد قهرمانی کوشان: کم نیستند جوانانی که کار فنی را بر هر شغل دیگری ترجیح می‌دهند و با اشتیاق فراوان به دنبال تحقق آرزوها و علاقه‌های خود هستند. گاهی این علاقه‌ها به دلیل نبود سرمایه کافی به یاس تبدیل می‌شود و گاهی هم یک علاقه به دلیل نبود مشاور و راهنمای دلسوز مسیر خود را تغییر می‌دهد.
شاید اگر یک جوان تحصیل‌کرده صحبت از راه‌اندازی یک کسبوکار کند تمامی پیشنهادهای اطرافیان در حد داشتن یک دفتر کار شیک همراه با چند کارمند باشد، حال اینکه کسبوکار چه میزان سوددهی دارد و تا چه اندازه به رویاها و علاقه صاحب کسبوکار نزدیک است، اهمیتی ندارد. کارهای فنی یکی از مشاغل سخت اما برای عده‌ای جذاب و در عین حال سودآور هستند.
یکی از این مشاغل تراشکاری است که شاید در نگاه بسیاری یک شغل مناسب برای جوانان نباشد اما این کسبوکار علاوه بر اشتغال‌زایی می‌تواند منبع درآمد مناسبی هم باشد. این گزارش تلاش می‌کند تا با بررسی یک کارگاه تراشکاری ابعاد مختلف این کار را به تصویر بکشد.
یک کارگاه تراشکاری در ابتدا نیاز به یک ماشین تراش، یک ماشین فرز و دریل ایستاده دارد. به‌طور متوسط قیمت هر ماشین تراش متوسط با طول یک متر و نیم حدود ۴۰ میلیون تومان است.
راه‌اندازی یک تراشکاری به مجموعه‌ای از ابزارآلات و یک ملک مناسب در یک منطقه غیرمسکونی نیاز دارد. تمامی موارد یادشده نیاز به سرمایه‌ای دارند که به راه‌اندازی این کسبوکار کمک می‌کند.
برای راه‌اندازی یک کارگاه تراشکاری هزینه‌های متفاوتی نقل می‌شود. گاهی این هزینه‌ها بسیار بالا و در برخی مواقع هم هزینه یادشده متوسط به نظر می‌رسد. برای نتیجه‌گیری بهتر باید تمامی ابعاد را با در نظر گرفتن سرمایه اولیه بررسی کرد.
سرمایه اولیه: بررسی میزان سرمایه اولیه برای راه‌اندازی کسبوکار؟ این سرمایه در چه بخش‌هایی هزینه می‌شود؟ تجهیزات مورد نیاز این کسبوکار چه میزان از سرمایه را از آن خود می‌کنند؟
راه‌اندازی یک کارگاه تراشکاری نیاز به یک مغازه نیمه‌تجاری در یک منطقه غیرمسکونی دارد. ابعاد این مغازه حداقل باید ۴ در ۶ باشد. به عبارتی تجهیزات مورد نیاز برای راه‌اندازی کارگاه تراشکاری به یک فضای حداقل سی متری نیاز دارد. در حال حاضر شهرک‌های مختلف در تمامی شهرهای کشور برای فعالیت‌های نیمه‌صنعتی و فنی راه‌اندازی شده که بیشتر آن‌ها در حوالی شهر قرار دارند.
این فضاها بیشتر در اختیار فعالیت‌هایی مانند مکانیکی، ریخته‌گری، تراشکاری، تولیدات نیمه‌صنعتی، قطعه‌سازی، جوشکاری و… قرار دارد. به‌صورت معمول هر مغازه مناسب تراشکاری حدود ۳۰ میلیون ودیعه و ۲ میلیون در ماه اجاره نیاز دارد. البته هر چه میزان ملک بزرگ‌تر و در فضایی صنعتی‌تر قرار بگیرد میزان اجاره‌بها هم بیشتر می‌شود. برای مثال یک مغازه مناسب برای تراشکاری در منطقه خاوران تهران با ودیعه ۵۰ میلیون تومانی و ماهی ۳ میلیون اجاره در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
یک کارگاه تراشکاری برای یافتن جایگاه مناسب باید با سرمایه‌ای بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان راه‌اندازی شود.
یک کارگاه تراشکاری در ابتدا نیاز به یک ماشین تراش، یک ماشین فرز و دریل ایستاده دارد. به طور متوسط قیمت هر ماشین تراش متوسط با طول یک متر و نیم حدود ۴۰ میلیون تومان است. هر ماشین فرز با مارک CNC که بیشترین استفاده را در تراشکاری‌های نیمه‌صنعتی دارد، حدود چهار تا چهار و نیم میلیون تومان قیمت دارد. قیمت هر دریل ایستاده یا ستونی با متوسط توان ۲۵۰ وات بین ۳۷ تا ۴۰ میلیون است.
همچنین در کارگاه مواد اولیه و ابزارآلات خرد نیز مورد نیاز است. البته با گذر زمان کارگاه هم‌زمان با بالا رفتن سفارش‌ها باید ماشین تراش متوسط، میل تراش، ماشین‌های سنگ‌زنی و انواع سوهان‌ها را به لیست ملزومات خود اضافه کند؛ اما در مراحل اولیه کسبوکار ماشین تراش، دریل ایستاده، دستگاه فرز، جعبه ابزارآلات و یک سوهان می‌تواند نیازها را برآورده سازد.
محمد رضایی صاحب یک تراشکاری در منطقه دماوند تهران می‌گوید «راه‌اندازی کارگاه در مرکز شهر تقریبا غیرممکن است و یک کارگاه تراشکاری حتما باید در فضاهای نیمه‌صنعتی باشد. درست است که تراشکاری در دسته مشاغل سخت قرار می‌گیرد اما اگر این کسبوکار رونق بگیرد درآمد مناسبی برای آن به دست می‌آید. برای این کار در وهله اول باید کارگاه را در فضایی دایر کرد که تعداد رقیبان کمتر باشد.
برای بهبود کسبوکار هم حتما باید با روش‌های سنتی و دستگاه‌های دسته دوم و قدیمی خداحافظی کرد. در حال حاضر این حرفه تحت تاثیرتکنولوژی قرارگرفته و تمامی دستگاه‌ها به‌صورت حرفه‌ای و پیشرفته است.» به گفته وی «از آنجایی روش‌های سنتی کاملا از بین رفته‌اند کارگاه تراشکاری به یک واحد نیمه‌صنعتی تبدیل‌شده و به همین دلیل می‌توان برای راه‌اندازی آن وام کارآفرینی دریافت کرد که تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان را پوشش می‌دهد با این مبلغ می‌توان تا ۷۵ درصد هزینه‌های اولیه را تامین کرد. برای توسعه کسبوکار کافی است کمی مهارت را چاشنی فعالیت کرد.
یک کارگاه تراشکاری با چالش بزرگی به نام ایمنی محیط کار روبه‌رو است.
برای آن راهکارهای متعددی وجود دارد برای مثال می‌توان سفارش‌های کم تعدادی را برای یک کارگاه دیگر که خودش محصولی را تولید می‌کند، ماشین‌کاری کرد. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل قطعات قالب، قطعات ساده دستگاه‌های صنعتی و… باشد.
همچنین برای گسترش میزان سفارش‌ها می‌توان توجه ویژه‌ای به خدماتی مانند تعمیرات، بازسازی، نوسازی یا تولید مقطعی چند قطعه یدکی داشت. این خدمات می‌تواند شامل تعمیر انواع پمپ‌های آب، موتور آسیب‌دیده الکتروموتورها، تعمیر قطعات خودروهای سبک مثل شفت بریده استارت، یا خودروهای سنگین و کشاورزی، راه‌سازی و معدنی مثل پمپ هیدرولیک، هیدرو موتور یا قطعات بریده‌شده، شکسته و جوشکاری شده‌ای که باید اصلاح و از نو سایز شوند و… باشد. برای موفقیت بیشتر و بالا رفتن میزان سفارش‌ها بهتر است یک کارگاه تراشکاری در نزدیک صنف ماشین‌ساز، قالب‌ساز و یا صنف تعمیرکاران باشد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک کارگاه تراشکاری برای یافتن جایگاه مناسب باید با سرمایه‌ای بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان راه‌اندازی شود. حال اگر درصد قابل توجهی از این سرمایه به عنوان وام کارآفرینی دریافت شود. باید میزان سرمایه در گردش و سود حاصل از آن به‌اندازه‌ای باشد که میزان هزینه‌ها را پاسخ بگوید. برای جلوگیری از منفی شدن تراز این کسبوکار نیاز است که چالش‌ها، موانع و ریسک‌های آن را بررسی کرد.
چالش‌ها و ریسک‌ها: کسبوکار با چه چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو است؟ صاحب کسبوکار چه ریسک‌هایی را باید به جان بخرد؟ این ریسک‌ها چگونه برطرف می‌شود؟
به گفته حبیب باغبانی صاحب یک تراشکاری در منطقه خاوران تهران «ایجاد کارگاه با ماشین‌های سنتی و دستی با وضع بازار رقابتی امروز چندان قابل صرفه نیست، فقط می‌توان برای خود و یا یکی دو نفر دیگر حقوق درآورد و به ریسک کمبود بازار کار و فروش و بازاریابی‌اش نمی‌ارزد اما با داشتن حتی یک دستگاه سنتر اتوماتیک و یا سی‌ان‌سی تراش به‌روز و پرتوان و همچنین تهیه ماشین مته و سنگ رومیزی و ابزارآلات لازم میزان درآمدزایی این کسبوکار بسیار مناسب می‌شود.
یکی از چالش‌های اصلی این کار سفارش‌گیری است، زیرا میزان فعالیت کارگاه به میزان سفارش‌های بستگی دارد و نمی‌توان ریسک تهیه مواد اولیه را به جان خرید و منتظر سفارش ماند.
کارگاه تراشکاری در دسته مشاغل نیمه‌صنعتی قرار دارد از این‌رو نمی‌توان آن را با یک کارگاه صنعتی با گردش مالی بالا و میزان سفارش‌های حجیم مقایسه کرد اما این کسبوکار هم به نوبه خود می‌تواند افرادی را صاحب شغل کند.
همچنین در مواقعی مواد اولیه به صورت روزشمار دچار نوسان قیمتی می‌شوند و این موضوع بر روی درآمد و دستمزد و سود خالص کار تاثیر می‌گذارد. همچنین دستگاه‌ها پس از مدتی نیاز به احیاء و یا تعویض قطعه‌ای دارند که در حال حاضر و با توجه به تغییرات بسیار زیاد محصولات و به‌روزرسانی دستگاه‌ها گاهی با مشکل نبود قطعه مواجه می‌شود و باید کل دستگاه با یک دستگاه جدید جایگزین شود که این موضوع هزینه زیادی را بر دوش صاحب کسبوکار می‌گذارد.»
به گفته وی «یک کارگاه تراشکاری با چالش بزرگی به نام ایمنی محیط کار روبه‌رو است. متاسفانه دستگاه‌های بسیاری وجود دارند که ممکن است در طول شبانه‌روز به کارگران و یا استادکاران آسیب برسانند. از سوی دیگر کوچک‌ترین غفلت در این کارگاه‌ها باعث بالا رفتن میزان ضایعات شده و ممکن است علاوه بر آسیب بدنی به استادکار و یا کارگر بخش قابل‌توجهی از مواد اولیه سفارش گرفته‌شده را از بین ببرد.
برای مثال در طول یک سفارش ساده آلومینیوم به عنوان ماده اولیه به کار رفته می‌شود. قیمت خرید خام آلومینیوم بین ۴۲۰۰ تا ۴۸۰۰ بسته به نوع و جنس آلومینیوم متغیر است. در کوچک‌ترین غفلت ممکن است از هر ۱۰ کیلو آلومینیوم حدود ۴ کیلوی آن به ضایعات تبدیل شود. حال اینکه ضایعات آن نهایت ۸۰۰ تومان خریداری می‌شود. موضوع ضایعات در کارگاه‌های تراشکاری یک چالش جدی است که ارتباط مستقیم بامهارت و قدرت مدیریت استادکار دارد.»
اگر ریسک‌ها و چالش‌های موجود این کسبوکار را درست و مناسب شناسایی کنیم حتما کسبوکار رونق می‌گیرد و رونق کسبوکار همیشه بر میزان اشتغال‌زایی و کسب درآمد تاثیر دارد. سوال اینجاست که این کسبوکار در بخش واقعی اقتصاد چه نقشی دارد.
میزان اشتغال‌زایی این کسبوکار چقدر است؟ این کسبوکار برای چند نفر و چگونه اشتغال‌زایی می‌کند؟ حاشیه سود آن چقدر است؟
بررسی میزان اشتغال‌زایی یک کسبوکار به عوامل مختلفی بستگی دارد. گاهی یک کسبوکار کوچک می‌تواند برای چندین نفر اشتغال‌زایی کند. کارگاه تراشکاری در دسته مشاغل نیمه‌صنعتی قرار دارد ازاین‌رو نمی‌توان آن را با یک کارگاه صنعتی با گردش مالی بالا و میزان سفارش‌های حجیم مقایسه کرد اما این کسبوکار هم به نوبه خود می‌تواند افرادی را صاحب شغل کند.
احمد بختیاری صاحب تراشکاری در شهریار می‌گوید: «در یک تراشکاری با چهار دستگاه حدود هشت نفر فعالیت می‌کنند. به عبارتی هر دستگاه با یک استادکار و یک کارگر کار می‌کند. اگر تعداد دستگاه‌ها بیشتر شود تعداد کارگران هم بیشتر می‌شود. به طور متوسط یک کارگاه با سه دستگاه می‌تواند ماهیانه ۱۰۰ سفارش را پاسخگو باشد که هر سفارش حدود یک میلیون ارزش دارد. به عبارتی یک کارگاه موفق که توانایی ادامه حیات دارد باید ماهیانه ۱۰۰ میلیون سفارش داشته باشد که ۳۰ درصد آن به مواد اولیه، ۲۵ درصد به حقوق و دستمزد و ۱۰ درصد هزینه استهلاک دستگاه‌ها، ۲۰ درصد هزینه اجاره و… اختصاص پیدا می‌کند که نهایت ۱۵ درصد آن را می‌توان به‌عنوان سود خالص برای صاحب کارگاه در نظر گرفت.
به گفته وی «یک کارگاه متوسط در بدترین حالت ماهیانه ۳ تا ۴ میلیون سود خالص داشته و در زمان رونق بازار هم تا سقف ۳۰ میلیون تومان می‌رسد. البته این میزان به فعالیت واحد صنعتی بستگی دارد. هر چه میزان تولیدات صنعتی در کشور بیشتر باشد میزان سفارش‌های کارگاه‌های تراشکاری هم بیشتر می‌شود و برعکس.»
